Bioscoop DU MIDI
Bioscoop Du Midi Het vaderland 12 dec 1959
DU MIDI begin jaren tachtig, gesloten eind 1983. De stoelen van de prachtige zaal, de simpele foyer met gastheer Dhr. Schaap en de mecanicien bij de filmapparatuur.
DirkJan Vos – d.vos35@chello.nl
Amsterdam – Den Haag
Mijn eerste bioscoopervaring was ergens rond 1965 toen ik een jaar of vijf. zes was.
In de jaren daarna ging ik voornamelijk naar onze buurtbioscoop Du Midi in het Bezuidenhout, in de 2e Carpentierstraat, op de hoek van de Juliana van Stolberglaan, de laan waar ik ook tot mijn middelbare school woonde.
In Du Midi draaiden op de woensdagmiddag en mogelijk ook in het weekend kinderfilms. Het waren niet de beste films, soms een uitschieter met een live-action-film van Disney, maar vooral ook de Nederlandse kinderfilms van Henk van der Linden als Dik Trom, Pietje Bell en Sjors en Sjimmie. Als kind en jonge tiener zag ik al dat ze heel slecht waren en amateuristisch gemaakt. Voor de ouderen draaiden er ‘s avonds min of meer recente films die in andere bioscopen waren uitgedraaid. Daar ben ik later eigenlijk nooit zo naar toe geweest.
Bij de jeugdfilms was het vaak rumoerig in de zaal en werd er ook door wat schoffies uit de buurt rottigheid uitgehaald, bijvoorbeeld door erwten naar het doek te gooien. Maar er was een oudere vrouw met een knotje en een streng uiterlijk met bril die de leiding had over de bioscoop. Ze greep altijd ogenblikkelijk in en schroomde niet om iemand de zaal uit te gooien. We waren bang van haar, een soort van feeks.
Maar al voor mijn veertiende jaar (de leeftijdskeuring toen) ging ik niet meer naar kinderfilms, maar naar de grote spektakel- en actiefilms als James Bond. Du Midi was verleden tijd. En ik was ook inmiddels verhuisd naar het Benoordenhout.
Maar op het eind van mijn tienertijd maakte ik weer kennis met de bioscoop. Mijn ietwat oudere zus had er een part-time-baantje als ouvreuse en zo kwam ik op mijn achttiende er ook part-time te werken achter de kassa, een baantje naast mijn studie. Mijn ouders waren blij met onze bijbaantjes, want zo hoefden ze voor ons niet meer het ziekenfonds te betalen, dat deed Du Midi nu.
En dan ga je toch anders tegen zo’n bioscoop aankijken, kwa geschiedenis. Zo wist ik al snel dat de bioscoop kort voor de oorlog gebouwd was als synagoge. Het zal niet lang gebruikt zijn door de oorlog, maar het moet ook na de oorlog nog een aantal jaren zijn gebruikt totdat het sloot en werd verkocht.
In 1930 telde Den Haag ruim 10.000 joden en na de oorlog waren dat er een 2.000, waarvan de meesten ondergedoken hadden gezeten. In de oorlog werden de diverse synagogen geplunderd. Een aantal synagogen werd na de oorlog gesloten en verkocht, waaronder het latere Cinema Du Midi dat in 1959 werd geopend. En de koper van de synagoge zal dan de man zijn geweest die ik nu als de eigenaar van Du Midi kende, de heer Schaap, een joodse man, die toen ik er werkte al erg oud was, hij werd ook de ‘ouwe Schaap’ genoemd. Ik denk dat hij al tegen de tachtig liep.
Maar toch kwam hij nog een paar maal per week met zijn Citroën DS langs en bemoeide zich vooral met de weekomzet. Hij had altijd twee koffertjes bij zich. Daar vervoerde hij het geld mee. Ik groette de man wel altijd, maar veel praten met hem deed je niet. Wel werd ik een paar maal met een van zijn koffertjes naar de bank in de Therisiastraat gestuurd om enkele tienduizenden guldens af te storten. Ik vond dat toen toch wel verantwoordelijke en enigszins riskante, zo niet gevaarlijke opdrachten.
Voor de ouwe Schaap was geen opvolging, ik geloof niet dat zijn kinderen enige interesse hadden. En zo goed ging het ook niet met de bioscoop. Jongeren bleven liever thuis tv kijken en ouderen hadden de films die ‘s avonds draaiden vaak al gezien. Maar soms was er ook een hit met een film, zoals met Annie Hall van Woody Allen en Watership Down. De laatste film was een tekenfilm die het in andere bioscopen niet bijzonder had gedaan. Du Midi mocht hem afdraaien, maar opeens wordt het thema-nummer van de film, Bright Eyes van Art Garfunkel, een enorme hit en trekt de film opeens volle zalen. Ik heb dat nummer daardoor vaak gehoord, te vaak.
Alle ouvreuses en kassiers waren jonge mensen van mijn leeftijd. We hadden zo een leuk clubje dat onder leiding stond van Rob Klomp, de bedrijfsleider en die studeerde aan de heao. Maar de algehele supervisie was nog steeds in handen van die oude heks die ik van vroeger kende. Maar dat bleek een allerliefste vrouw op leeftijd te zijn, al ver over de 65, mevrouw Vieveen. Wat kan een mens zich vergissen. Ze praatte altijd honderduit, over de jeugd van tegenwoordig en over vroeger. Ze wist alles van goede manieren. Een genoegen om naar haar te luisteren. ‘s avonds werd ze altijd door haar man met de auto opgehaald. Ook even aimabel, hij was musicus geweest in een zigeunerorkestje dat vooral op de Holland Amerika Lijn had gespeeld. Hij had ook altijd mooie verhalen over vroeger.
Dan was er nog een oudere man die wel eens opdook, de heer Lohman, die vroeger voor de KRO had gewerkt. Wat zijn rol precies was weet ik niet meer, maar mogelijk was hij de zakelijke man van de bioscoop, of een adviseur van de ouwe Schaap. En wederom een aardige man die graag over vroeger mocht vertellen.
Tot slot was er nog de operateur die in vaste dienst was en full-time werkte. Een vrij jonge, Hindoestaanse jongen. Wat introvert en gericht op de techniek. Leerde hem wel vrij aardig kennen. Later werd hij de hoofd-operateur van het Omniversum en heb ik hem een keer opgezocht in de indrukwekkende filmcabine met de enorme IMAX-projector.
In Du Midi waren twee foyers, een grote beneden en een wat kleinere bij het balkon die alleen open ging als het erg druk was. In de pauze liep er ook iemand in de zaal rond met een houten, mobiel-verkooptableau, vooral voor de chocolade-ijsjes van Florencia met op de buitenkant een pinguïn op de verpakking (NB: Ik heb die grote ijsmachine voor de chocolade-ijsjes ooit ook als kind gezien, achter in de zaak aan de Torenstraat). Enfin, maar in Du Midi was er bij de entree ook een garderobe, daar zat mevrouw Vieveen altijd, want de meest centrale plek. Ook hielp ze mee in de pauze in de foyer, of placeerde ze soms bezoekers. Vooral de laatkomers, met een zaklampje de zaal in.
In de pauze werd er ook koffie geschonken uit een grote, elektrische koffiezet-ketel. Gewone filter-koffie en met een schepje Buisman. Bij de kopjes koffie kreeg iedereen een zakje suiker met de opdruk van de bioscoop. Dat was reclame, maar het had ook als functie dat daarmee het aantal kopjes koffie werd geteld voor de kas-opmaak. Er was een speciale doos met suikerzakjes die dus iedere dag geteld werden. De doos zat in een grote kluis waar mevrouw Vieveen over waakte. Maar ja, niet iedereen gebruikte zijn zakje en was fraude niet uitgesloten. Ik geloof niet dat ermee gesjoemeld werd.
En zo was het bij elkaar een leuk, klein familie-bedrijf om bij te werken. En vooral onderling met de jongere part-timers was er wel lol en contact. Maar later ging de studie voor en stopte ik, en een paar jaar later in 1984 sloot Du Midi voor goed zijn deuren. Tien jaar later in 1994 werd het gesloopt en nu staat er een woningcomplex.
MobyDirk (Amsterdam – Den Haag 1960)
NB:
De oorspronkelijke synagoge in de Carpentierstraat (nummer 141 D) is ontworpen door de architecten J.S. Baars en J. Hegt. Het werd in 1937 gebouwd en werd in 1938 in gebruik genomen. Aan de zijkant bevonden zich drie langwerpige, gebrandschilderde ramen, gemaakt in het atelier van W. Bogtman, naar de ontwerpen van L. Pinkhof uit Den Helder.
De synagoge kon later makkelijk worden verbouwd tot bioscoop. In een synagoge bevindt zich vaak een balkon met een aparte vrouwengalerij, ook in deze synagoge. En dat werd later het bioscoop-balkon van Cinema Du Midi.
Mogelijk zijn er begin jaren negentig nog house-feesten gehouden, en waren er plannen om er een grote disco van te maken. De details weet ik niet.
17 oktober 2014 – Op Haagspraak #2 – Du Midi
Reactie van Annemieke op Haagspraak.
Hoi. Leuk stukje om te lezen, ik heb er zelf ook gewerkt op donderdagavond en de zondagmatinee, eindeloos Turks Fruit gezien en na afloop de Supremes gehoord, een ander muziekje was er kennelijk niet. Leuke herinneringen aan die tijd, met Rob, mevrouw Vieveen en de heer Schaap. Er was veel saamhorigheid onder de werknemers (meest studenten) veel goede herinneringen aan.
Laatste reactie 25 maart 2020
Ik heb juist je mooie verhaal over Du Midi gelezen. Mijn vader was Maup (Maurits) Schaap van Du Midi en ik ben de jongste van 5 kinderen. Wij zijn allemaal of naar Israel of naar de VS vertrokken. Mijn ouders zijn zelf ook in 1995 naar Israel vertrokken waar zij beiden zijn gestorven.
Ik zal maar in het Engels doorgaan wat dat is gemakkelijker voor mij.
I left Holland in 1977 so by the time you worked in Du Midi I was already living in the US.
Mevrouw Vieveen was for us Tante Ton and her husband was Oom Barend. She originally started working for my mother’s father Herman Bedak in the late 1930’s. He started several movie theaters in Den Haag and Leiden, among them Thalia in Leiden, Roxy, Alhambra and Hollywood in Den Haag. Many of the movie theaters in Holland were started by immigrant Jews like my grandfather. When the war broke out Ton was extremely loyal to the family and did her utmost to help them survive as Jews under the German occupation. My mother’s sister fled with her husband to Switzerland, my mother was very active in the resistance hiding more than 100 Jews. Her parents refused to go into hiding because they thought that their Turkish nationality would protect them. In the Spring of 1943 the Nazis hoped to catch both by mother and her parents figuring that on my mother’s birthday she would visit them. They raided the house in the Sonderdanck straat in the evening. My mother escaped over the roofs while my grandparents were taken to Westerbork. After being detained in Westerbork for about a year while the Nazis figured out whether the Turkish nationality should protect them, they were taken to Auschwitz in the Spring of 1944 and murdered on arrival. Ton continued steadfastly to support my mother and my grandparents. During the later part of the war Roxy was looted and nothing at all was left. After the war my parents got married and worked to regain possession of Roxy and Hollywood. Hollywood went to the possession of my mother’s sister while Roxy went to my parents. They refurbished Rozy and reopened it in 1949 (I have movies of this occasion). They continued working with Ton and made her a minority partner in the business. Because my father was a Shabbat observant Jew, Ton was fully in charge on Fridays and Saturdays.
When my father bought Du Midi from the Jewish community in Den Haag, of which he was a very active member, Ton again became a minority partner. When my parents took vacations while we were young, Ton often would move into our house in Scheveningen to take care of us.
We worked as kids in both Roxy and Du Midi and one of my brothers even completed the training as a film operator. However, because the Jewish community was decimated my parents saw no future for us as religious Jews in Holland and encouraged all of us to leave for Israel. By the time you started working in Du Midi only one of my brothers was left in Holland. He left for the US in 1979 or 1980.
I also have fond memories of working in Du Midi. Because my father was an independent owner and not part of a chain he was only able to book movies for a second run. He rarely was able to secure a premiere. The movie distributors owned many of the theaters and generally showed movies first in their own theaters. Sometimes my father got lucky. When a documentary was made about Churchill nobody was interested in showing it. After my father secured the premiere rights, Winston Churchill passed away and suddenly everyone wanted to see this movie. Every day the public schools arranged showings for their students.
There were other successful runs of second showings like The Sound of Music and Mash. But in the end the movie theater declining attendance, my father’s advanced age (born in 1907), and the competition from television led to years of losses and the eventual closing of both Roxy and Du Midi.
You are correct that the business was all in cash. This was before the time of debit and credit cards. Yes, the cash runs to the bank made us all nervous. We did sometimes experience losses due to employee theft. One cashier figured out how to beat the system. All tickets came on rolls of individually numbered tickets. We calculated the number of tickets sold by noting the beginning and ending numbers. This dishonest cashier then sold tickets from the inner part of the roll and collected the funds for himself. What made us suspicious was that actually all his receipts were correct to the penny. Other cashier often had money counts that were somewhat off which was understandably since under the pressure of quickly moving the line people would make mistakes in calculating the change.
Thanks again for your memories.
Eli Schaap
Reactie Arne op 6 augustus 2016:
Heeft u extra informatie, foto’s, film of verhalen stuur dan als je blieft een email naar geheugen@bezuidenhout.nl